Themawijzer: Voedselongelijkheid

1. Take-aways uit het Online lab over voedselongelijkheid van 15/12/2026

Herbekijk het Online lab of pik de belangrijkste take-aways mee...

2. Hoe voedselongelijkheid bestrijden?

Voedselongelijkheid vraagt om een brede en veelzijdige aanpak. Dé oplossing bestaat niet, omdat de oorzaken uiteenlopend zijn en dus verschillende soorten ingrepen nodig zijn. Lokale besturen spelen hierbij zeker een sleutelrol: ze staan dicht bij hun inwoners en kunnen hen versterken met informatie en voedselvaardigheden, terwijl ze via de sociale en fysieke inrichting van de leefomgeving de toegang tot gezonde en milieuverantwoorde voeding rechtstreeks beïnvloeden.

Lokale besturen kunnen voedselvaardigheden versterken via kookworkshops, tuinprojecten of andere educatieve initiatieven. Maar minstens even belangrijk is het verbeteren van de voedselomgeving: de omgeving die bepaalt welke voeding bereikbaar, beschikbaar en betaalbaar is.

Die voedselomgeving kan op veel manieren positief beïnvloed worden, bijvoorbeeld via sociale kruideniers, solidaire supermarkten, mobiele voedselinitiatieven of buurtrestaurants. Lokale besturen kunnen daarin verschillende rollen opnemen: van pionier of organisator tot facilitator of ondersteuner.

‍

Toegankelijkheid is in alle gevallen essentieel. Zowel bij initiatieven rond voedselvaardigheden als bij projecten die de voedselomgeving verbeteren, is het belangrijk drempels te verlagen. De Toegankelijkheidsscan van Gezond Leven helpt lokale besturen om hun initiatieven systematisch te evalueren op toegankelijkheid.

‍‍

3. Waar vind je financiering en ondersteuning

Gezondheidsmakers: Wil je werk maken van een (preventief) gezondheidsbeleid in jullie stad of gemeente dat rekening houdt met mensen in een maatschappelijk kwetsbare situatie? Gezondheidsmakers helpt je op weg met (educatieve) materialen, vormingen, advies en doorverwijzing naar de juiste partners.
Aan de slag met gezonde voeding in de voedselvoorziening? De winkelgids (voor voedselvoorzieningen, sociale kruideniers,...) en de maaltijdgids tvoor sociale restaurants, buurtrestaurants, …) kunnen als richtlijn dienen. Raadpleeg Gezondheidsmakers om jullie hierin te ondersteunen.
VLM: financiert regelmatig projecten rond volkstuinen.
VVSG brengt lokale besturen bij elkaar die werken aan een sociale voedselstrategie.

‍

4. Inspirerende praktijkcases

Inspelen op de voedselongelijkheid kan door zeer uitéénlopende initiatieven, van publiek-private samenwerkingen, tot volksmoestuinen, sociale kruidenieren of mobiele winkels. Laat je inspireren door onderstaande praktijkcases.

‍

Sociale Kruideniers

‍Sociale Kruideniers: een concept dat de voedselomgeving laagdrempelig verbetert (Sociale Kruideniers Vlaanderen)

't Voedselverbond in Turnhout

‍’t VoedselVerbond in Turnhout - een initiatief van vzw T’ANtWOORD, Stad Turnhout en verschillende middenveldorganisaties - herdenkt de voedselvoorziening door geen voedselpakketten te geven, maar maaltijdcheques als vorm van extra inkomen. Het project verhoogt keuzevrijheid, versterkt eigenwaarde en laat mensen zélf hun boodschappen doen in winkels die passen bij hun leefwereld

't Winkeltje in Pajottenland

’t Winkeltje in Pajottenland ontstond om een leegte in de voedselvoorziening in het Pajottenland op te vullen en groeide uit tot een intergemeentelijke samenwerking tussen zes lokale besturen die inzet op verse producten van lokale boeren.

De combi in Aalst

De Combi is een buurtrestaurant uitgebaat door vzw Stroom in opdracht van Stad Aalst voor alle Aalstenaars, waar maaltijden aan sociale tarieven worden aangeboden en waar tegelijk opleidingskansen worden gecreëerd voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Met een dagelijkse vegetarische optie en de ambitie om naar een half-half verhouding tussen vlees en vegetarisch te evolueren, versterkt ‘De Combi’ het betaalbare, gezonde en milieuverantwoorde aanbod in de stad.

Onzen hof in Westerlo

Onzen hof is een samentuin initiatief van OCMW Westerlo dat mensen in een maatschappelijk kwetsbare situatie samenbrengt rond het telen van verse groenten, met extra aandacht voor toegankelijkheid en sociale verbinding. Door laagdrempelige begeleiding, kookactiviteiten en educatie versterkt het project stap voor stap de voedselvaardigheden van de deelnemers.

De Komisse in Lokeren

‍De Komisse is een erkende sociale kruidenier die de bereikbaarheid van voedselvoorziening vergroot met een mobiele werking die alle deelgemeenten van Lokeren bedient. Een concept dat de voedselomgeving laagdrempelig verbetert

‍

Ben of ken je zelf een inspirerend of vernieuwend voorbeeld? Laat het ons weten!

‍