Themawijzer: Voedselomgevingen



Hoe kan je als lokaal bestuur gezonde, duurzame en toegankelijke voedselomgevingen creëren? Wat mensen eten wordt sterk beïnvloed door wat er in hun buurt zichtbaar, beschikbaar en betaalbaar is: van schoolkantines en sportclubs tot buurtwinkels, markten en horeca. Door hier bewust op in te spelen, maak je gezonde keuzes vanzelfsprekender en versterk je tegelijk duurzaamheid, verbinding en inclusie.

Deze themawijzer geeft je een overzicht van informatiebronnen, inspiratie, praktische stappen en praktijkcases om in jouw gemeente rond voedselomgevingen aan de slag te gaan.

1. Take-aways uit het Online lab over voedselomgevingen van 23/10/2025

Raadpleeg de belangrijkste inzichten uit het Online lab of (her)bekijk de opname.

2. Hoe ga je aan de slag? Een helder stappenplan

Hoe maak je als lokaal bestuur een buurt gezonder, met oog voor de voedselomgeving en de beweegvriendelijkheid?

2.1 Toolbox voor een gezonde publieke ruimte (Vlaams Instituut voor Gezond Leven)

De Toolbox voor een gezonde publieke ruimte (voorheen: toolbox Hap & Stap) helpt je op weg naar een gezonde voedsel- en beweegomgeving!

>>> Open de Toolbox voor een gezonde publieke ruimte

voedselmoeras-score via de buurtscan kaartenverkenner

Maak een buurtscan om te ontdekken of je in jouw gemeente voedselwoestijnen of voedselmoerassen aantreft. Dit kan via deze unieke buurtscan die de voedselomgeving letterlijk in kaart brengt (Gezond Leven).

Of maak gebruik van deze filtertool "gezonde publieke ruimte in de praktijk" om alle mogelijke soorten interventies in de publieke ruimte te overwegen. Denk maar aan groene ruimtes met een voedselbos, tijdelijke invulling van onderbenutte ruimtes, een buurtrestaurant of een korte-keten initiatief (Gezond Leven). 

Bekijk deze inspirerende Infographic van pilootbuurt Dilbeek (Reinaertwijk) om te zien waar je naartoe kan werken. 

2.2 E-learning Gezonde Publieke Ruimte - Gezondheidscalculator Modal Shift - Buurtscan (Gezond Leven)

Deze e-learning is bedoeld voor iedereen die lokaal een gezonde publieke ruimte wil realiseren. Je leert welke tools je hierbij kunnen helpen.

>>> Schrijf je in voor de gratis E-learning Gezonde Publiek ruimte

E-learning Gezonde Publieke Ruimte - Gezond Leven Academie



3. Waar vind je financiering en ondersteuning

Er zijn momenteel geen specifieke subsidies rond voedselomgevingen. 

4. Inspirerende praktijkcases

Inspelen op de voedselomgeving kan door zeer uitéénlopende initiatieven, van publiek-private samenwerkingen, tot volksmoestuinen of mobiele winkels. Laat je inspireren door onderstaande praktijkcases.

“Natuurlijk wouden we bijdrage aan gezondere alternatieven voor schoolgaande jongeren. Het zien van de onderzoeksresultaten was een belangrijke motivatie voor de supermarkt om mee te doen en maakte het contact makkelijk. Onderzoek en cijfers helpen in zo’n situatie.”

Foto v.l.n.r: Wim van Blijderveen (eigenaar Jumbo Zetten) Mart van der Hiele (docent HPC), Trudy Wolters-Jansen (JOGG-regisseur) en Marije van Wijk (docent HPC)

Nederlandse inspiratie uit Overbetuwe: gezondheid in alle beleidsdomeinen, tot in de supermarkt (Trudy Wolters-Jansen)

Hap & Stap Infographic piloot case Dilbeek (Reinaertwijk) (Gezond Leven)

Boerenhof in Gent (Rabot): van garageboxen naar volkstuintjes (Samenlevingsopbouw Rabot)

Buurtkar Bornem: het verhaal van een mobiele buurtwinkel (Bart Develter, medewerker Buurtkar)

Sociale Kruideniers: een concept dat de voedselomgeving laagdrempelig verbetert (Sociale Kruideniers Vlaanderen)

Voorbeeld concessie overeenkomst Stad Gent voor het beheren en organiseren van boerenmarkten

5. Relevante bronnen van partnerorganisaties:

De Grote Voedselkaart (Sciensano)

Wetenschappelijke rapport: Gezonde voedselomgevingen rond scholen in Vlaanderen (Sciensano)

Wetenschappelijk rapport: Naar voedselomgevingen in Vlaanderen. Voedselwoestijnen en voedselmoerassen onder de loep. (Sciensano)

Wetenschappelijk rapport: Hoe gezond zijn voedselomgevingen in Vlaanderen? 

Rapport 'Naar gezonde en duurzame voedselomgevingen (2020) (Onderzoek Atelier Romain, Let us, Gezond Leven)

bijdragen rond dit thema

Deze artikelen verschenen eerder op deze website over het thema